Değersiz şeyleri istifleme erkeklerde daha fazla görülüyor

İstifleme sıkıntıları yaşlılarda daha yaygın

İstifleme bozukluğu, biriktirilen ve atılamayan eşyaların bir benzerlik taşımadığı, ömür alanlarını sınırlayan bir durum olarak tanımlanıyor. İstifleme sorunlarının yaşlılarda daha yaygın olarak görüldüğünü lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğu tanısı alan şahıslar ekseriyetle yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi zahmetleri olan, ihmal edilmiş bir çocukluk dönemi yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, çöp biriktirme, istifçilik hastalığı hakkında bilgi verdi.

Çöp biriktirme bir hastalık mı?

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, kompulsif biriktirme hastalığı (dispozofobi), biriktirme bozukluğu veya istifçiliğin, şahısların bedelsiz, gereksiz ve sıhhatsiz ortam yaratan eşyaları saklamaları, biriktirmeleri veya atmamaları olarak tanımlanabildiğini anlattı.

İstifleme bozukluğunda toplanan ve atılamayan eşyalar ortasında bir benzerlik ya da temas bulunmadığını lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Biriktirilen eşyalar, eski gazete veyahut mecmua, plastik eşya, eski kıyafet, mektup, posta, poşet, çöp, torba, karton ve akla gelebilecek her türlü şeyden oluşabilir. Neredeyse tamamı sistemsiz ve dağınık bir toplama özelliğinin eseridirler.”

Başkalarının bu eşyalara dokunmasına tepki gösteriyorlar

İstifleme bozukluğunda, sahip olunan eşyalara karşı çok bağlılık kelam konusu olduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Biriktirilen tüm eşyaların gerekliliği ve ilerde kullanılabileceği algısı oluşur. Biriktirilen nesnelerin kaybedilme ve atılması niyeti bireyde ağır tasa oluşturur. Oburlarının bu eşyalara dokunmasına, ödünç almasına veya yerini değiştirmesine dahi tepki gösterilebilir. Sahip olduklarını elden çıkarma zahmeti ve toplanan nesnelerin birikmesi bir noktadan sonra kişinin ömür alanını sınırlayabilir. Biriktirilen eşyalar günlük ömür işlevselliğini bozmaya başlarken kişi etrafıyla sıkıntılar yaşayabilir ve hatta şahısta sıhhat sorunları oluşabilir.” halinde konuştu.

İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk devranında ortaya çıkıyor

İstifleme bozukluğunun erkeklerde ve bayanlarda eşit sıklıkta görüldüğünü de lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Dağınıklık ve atmakta zorlanma her iki cinsiyette farklılık göstermezken, erkeklerde bedelsiz şeyleri istifleme daha fazla görülüyor. İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk ya da erken ergenlik devranında ortalama 12-13 yaşlarında ortaya çıkarken yaşla birlikte giderek şiddetleniyor ve 30’lu yaşların ortasında bireyin nizamına ve çalışmasına pürüz olmaya başlıyor. Hastalığın tanısı çoklukla 40’lı yaşlarda konuluyor ve gidişatı çoklukla kronik bir seyir gösteriyor.” dedi.

Yalnız ve izole bir hayat yaşayanlarda görülüyor

Yapılan çalışmalarda, yaş artışı ile birlikte istifleme belirtilerinin şiddetinin arttığını da tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Bu nedenle klinik olarak değerli istifleme dertleri, yaşlılarda daha yaygın olarak görülüyor. İstifleme bozukluğu tanısı alan bireyler ekseriyetle yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi kasvetleri olan, ihmal edilmiş bir çocukluk dönemi yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.” diye konuştu.

Ağır depresyonla birlikte görülebiliyor

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğuna en sık eşlik eden psikiyatrik bozukluklar ağır depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi, obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dürtü kontrol bozukluğu ve travma sonrası tansiyon bozukluğudur. Daha az olmakla birlikte bağımlı, paranoid veyahut şizotipal kişilik bozuklukları, demans ve psikoz üzere psikiyatrik hastalıklar da istifleme bozukluğu olanlarda görülebiliyor.” dedi.

Çocuklukta yaşanan olaylar çöp biriktirmeye neden olur mu?

İstifleme bozukluğu olanların, hastalığın başlangıcından veya belirtilerin arttığı dönemlerden önce tansiyonlu veyahut travmatik bir hayat olayı belirttiğini anlatan Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Cinsel istismar ve fizikî istismar üzere travmatik hayat olayları yaşamış bireylerde istifleme davranışı daha sık görülüyor ve belirtiler daha şiddetli olabiliyor. Birebir vakitte çocukluk çağında yaşanan duygusal istismar ve fizikî ihmal (ebeveynlerin veya çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun fizikî ihtiyaçlarını karşılamaması) istifleme bozukluğu ile bedelli ölçüde ilişkili bulunuyor.”dedi.

İstifleme hastalığı genetik geçişli mi?

Aile üyelerinde istifleme bozukluğu olan bireylerde istifleme bozukluğunun daha yaygın olarak görüldüğünü de tabir eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme davranışı olan bireylerin yarısının misal istifleme sorunları olan birinci derece bir akrabası bulunuyor ve bu durum davranışın genetik geçişli olduğunu düşündürüyor. Yapılan ikiz çalışmaları da istifleme davranışının yaklaşık yüzde 50’sinin genetik faktörlere bağlanabilir olduğunu gösteriyor.” diye konuştu.

Kişiler biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmüyor

Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, istifleme bozukluğu olan bireylerin çoklukla yakın etrafları tarafından ya da yasal süreçlerin zorlamasıyla tedaviye getirildiğini belirterek, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Bu, istifleme davranışından muzdarip bireylerin büyük bir kısmının biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmemesinden kaynaklanıyor. Bu nedenle hastaların tedavi ahenkleri genel olarak düşük düzeydedir. Psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi ve destek kümeleri tedavide değerli bir yere sahiptir. Terapi sürecinde kullanılan muhakkak tekniklerle, biriktirme davranışına zorlayan nedenleri manaya, karar verme becerilerinin geliştirilmesi ve yüzleşme üzerine çeşitli çalışmalar yapılır. Psikiyatri tabibinin uygun gördüğü olaylarda ilaç tedavisi de bir seçenek olarak karşımıza çıkıyor.”