TEMA Vakfı’nın, Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) iş birliğinde hayata geçirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nda, tabiat eğitimi konusunda dünyaca tanınan David Sobel ve Richard Louv ile Türkiye’den Prof. Dr. Gelengül Haktanır, Prof. Dr. Yankı Yazgan ve Dr. Özgür Bolat’ın da ortalarında olduğu çok sayıda değerli uzmanın görüşleri paylaşılıyor. Portalda herkese açık olarak yayınlanan yazılarda, çocuklarla tabiat eğitimine dair değerli bilgilere yer veriliyor.
TEMA Vakfı’nın, Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) iş birliğinde hayata geçirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nda, tabiat eğitimi konusunda dünyaca tanınan David Sobel ve Richard Louv ile Türkiye’den Prof. Dr. Gelengül Haktanır, Prof. Dr. Yankı Yazgan ve Dr. Özgür Bolat’ın da ortalarında olduğu çok sayıda bedelli uzmanın görüşleri paylaşılıyor. Portalda herkese açık olarak yayınlanan yazılarda, çocuklarla tabiat eğitimine dair değerli bilgilere yer veriliyor.
TEMA Vakfı, çocukların iklim değişikliğinin nedenlerini, sonuçlarını, etkilerini öğrenmeleri ve iklimdeki değişikliklerin öbür sistemleri nasıl etkilediği konusunda farkındalık geliştirmeleri gayesiyle geliştirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nı (iklimtema.org), 2022 yılının mayıs ayında tüm öğretmenlerin kullanımına açmıştı.
Çocukların, sırf iklim değişikliği değil; kuraklık, biyolojik çeşitlik kaybı, atıkların yarattığı kirlilik üzere farklı ekolojik krizlere karşı da farkındalık kazanmalarını hedefleyen portalda, dünyadan ve Türkiye’den iklim değişikliği ve tabiat eğitimi konusunda uzman isimlerin görüşlerine yer veriliyor. Bu görüşlerin öğretmenlere “çocukların tabiat ile kontağı, tabiat eğitimi, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik” üzere konularda rehberlik etmesi amaçlanıyor.
Uzman isimler yazı ve görüşleriyle rehberlik ediyor
“Ekofobiyi Aşmak” kitabının muharriri, akademisyen ve tabiat eğitimcisi David Sobel, “Doğadaki Son Çocuk” kitabının muharriri Richard Louv, TEMA Vakfı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Gelengül Haktanır, çocuk/genç ve yetişkin psikiyatristi Prof. Dr. Yankı Yazgan, TEMA Vakfı Yönetim Heyeti Üyesi Dr. Özgür Bolat, akademisyen Doç. Dr. Deniz Kahriman Pamuk, Eğitimde Sistem Niyeti Derneği’nden Dr. Ülkem Yararbaş ve Emre Göktepe portalda tabiat eğitimiyle ilgili görüşlerine başvurulan uzmanlar ortasında yer alıyor.
“Çocukların açık havada, serbestçe oyun oynamalarına müsaade vermeliyiz”
İklim TEMA Eğitim Portalı’nda söyleşisi yayınlanan isimlerden David Sobel, etkili bir tabiat eğitiminin; kilometrelerce ötedeki bir etraf badiresini konuşarak değil, çocukların içinde yaşadıkları etrafla güçlü bağlar kurarak sağlanabileceğini belirtiyor.
Doğa sevgisi olmadan, çocukların dünyayı korumak için harekete geçmeye istekli olmayacaklarını savunan Sobel, “Çocukların her gün doğal ortamlarda, açık havada özgür oyun oynamalarına müsaade vermeliyiz. Çocuklara hayvan bakımı ve bahçe işleri için fırsatlar vermeliyiz. Tabiatta koşmayı, yürüyüş yapmayı, yüzmeyi, bisiklete binmeyi öncelik haline getirmeliyiz” tabirlerini kullanıyor.
Sobel, çocuklara iklim değişikliğini anlatmak konusuna “umudu çoğaltan bir perspektiften” yaklaştığını da belirterek “İklim değişikliğinin bütün trajik etkilerini öne çıkarırsak çocukları ümitsizliğe sürükleme riskiyle karşı karşıya kalırız” eklemesinde de bulunuyor.
“Çocuklar için tabiat kendi başına bir laboratuvardır”
Prof. Dr. Gelengül Haktanır, portalda yayınlanan söyleşisinde çocuklar için tabiatın kendi başına bir laboratuvar olduğuna vurgu yaparak “Bu varlıklı laboratuvarın, onlarla yapılacak farkındalık ve bilgi kazandırıcı bütün eğitimlerde kullanılması son derece önemlidir” kelamlarını kullanıyor. “İnsan sevdiğini korur, bu nedenle çocuklara hayvanları ve bitkileri sevdirmek, etraf eğitiminin en temel emellerinden birisi olmalıdır” diyen Haktanır, “Çevre eğitimi, makul bir etkinlik saatiyle sonlandırılmayıp her etkinlikle ilişkilendirilerek sunulmalıdır. Bunun için de her öğretmen etraf sorunlarına karşı hassas olmak yani etraf şuuruna sahip bir birey olmak zorundadır” kelamlarıyla tabiat eğitiminde öğretmenlerin kıymetini anlatıyor.
“Doğa deneyimi çocuk obezitesi için bir tampon olabilir”
Çocukların tabiatta geçirdikleri vaktin ruhsal ve fizikî yararlarının yanı sıra akademik muvaffakiyet açısından da değerine dikkat çeken Richard Louv ise “Doğada vakit geçirmenin, çocuğun kendine itimat duymayı öğrenmesinde, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun semptomlarını azaltmada, sakinleşme ve odaklanmada faydaları var. Doğal oyun alanlarına ve doğal öğrenme alanlarına sahip okulların, çocukların akademik olarak daha hoş performans göstermelerine yardımcı olduğu düşünülüyor” tabirlerini kullanıyor. Doğal oyun alanlarının zorbalığı azaltabileceğine dair birtakım göstergeler olduğunu belirten Louv, “Doğa deneyimi tıpkı vakitte çocuk obezitesi ve fazla kilo problemleri için bir tampon olabilir. Tabiatta geçirilen vakit açıkça bir tedavi değildir, lakin özellikle kontrollerinin ötesindeki kaideler nedeniyle tansiyonlu olan çocuklar ve yetişkinler için çok büyük bir yardımcı olabilir” diyor.
“Dijital dünyaya doğan bir kuşak yetiştirdiğimiz gerçeğini kabullenmeliyiz”
Tüm dünyada çocukların açık havada oyun oynama sürelerinin giderek azaldığını ve oyun alışkanlıklarındaki dengesizliklerin artığını belirten Prof. Dr. Yankı Yazgan ebeveynlere düşen sorumluluğu, “Dijital dünyaya doğan bir jenerasyon yetiştirdiğimiz gerçeğini kabullenmeliyiz. Çocukların dijital teknolojiyle iç içe büyümesine karşı çıkmak hayatın akışına muhalif. Burada dikkat edilmesi gereken, teknolojiyi ve ekranları çocuk bakıcısı olarak ya da ilişkiyi, gerçek deneyimi engelleyici biçimde kullanmamak. Ekran ile temas artıp, ekran hem bir oyun yeri ve hem de oyun arkadaşı haline gelince oyun dengesizliği karşımıza çıkıyor. Ebeveynlere düşen sorumluluk içeride ve açık alanda oynanan oyunlar ile ekran başında ve ekran dışında oynanan oyunlar ortasında bir vakit istikrarı kurabilmeleri için çocuklarına rehber olmak” kelamlarıyla özetliyor.
“Amaç tam olarak tabiatta olmak değil, tabiatın kısmı olmak”
Dr. Özgür Bolat da İklim TEMA Eğitim Portalı’nda yayınlanan söyleşisinde, öğretmenlerin tabiat eğitimindeki rolünü değerlendirerek “Öğretmenlerin sırf çocukların tabiatta olmasını sağlamamalı, tıpkı vakitte onlara her canlıya hürmet duymayı, canlıları beslemeyi, tabiata fidan kazandırmayı, konutta doğal beslenmeyi, doğal gereçler kullanmayı, geri dönüşüme paha vermeyi, yapay gereçlerden uzak durmayı, kendi besinlerini yetiştirmeyi ve hazırlamayı öğretmelidir. Aslında emel tam olarak tabiatta olmak değil, tabiatın kesiti olmak” diyor.
Uzman isimlerin tabiat eğitimiyle ilgili yazı ve söyleşilerine iklimtema.org’da yer alan “Uzman Görüşleri” kısmından ulaşmak mümkün.
YORUMLAR