Prof. Dr. Kurban “Haydar Aliyev, Karabağ zaferini görmeyi çok istedi”

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucu önderi, Azerbaycan’ın “Heydər Müəllimi” Haydar Aliyev, vefatının 21’inci yılında tüm Türk Dünyasında hasretle yâd ediliyor. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Toplumsal İktisat ve Siyasal Alakalar Anabilim Kısmı Başkanı Prof. Dr. Vefa Kurban, Haydar Aliyev’in hayatı ve Türk Dünyası açısından değeri ile ilgili bilgiler verdi.

Haydar Aliyev’in çocukluğunu ve eğitim hayatını anlatan Prof. Dr. Kurban “Haydar Aliyev, 10 Mayıs 1923 tarihinde Nahçıvan’da doğmuştur. Nahçıvan – Nakş-ı Cihan, yani, dünyanın nakışı olarak bilinen Azerbaycan’ın değerli bölgelerinden birisidir. Haydar Aliyev’in de çocukluk yılları bu özel ve beğenilen kentte geçmiştir. 1939 yılında Nahçıvan Pedagoji Teknik Lisesini bitirmiştir, daha sonra da Azerbaycan Sanayi Enstitüsü Mimarlık Fakültesini kazanmıştır. Lakin II. Dünya Savaşı’nın başlamasından dolayı eğitimine orta vermek durumunda kalmıştır. Savaş bittikten sonra Azerbaycan Devlet Üniversitesi Tarih Kısmından mezun olmuştur. Haydar Aliyev, 1941–1944 yılları ortasında Nahçıvan Muhtar Cumhuriyeti’nde İçişleri Komiserliği’nde üst düzey misyonlarda çalışmıştır. Sovyet İstihbarat Teşkilatı’nda (KGB) yer almış, hatta general rütbesine kadar yükselmiştir. Türk edebiyatı ile yakından ilgilenmiştir, Reşat Nuri Güntekin, Namık Kemal, Ziya Gökalp, Yahya Kemal, Tevfik Fikret üzere müelliflerin yapıtlarına hâkimdir” dedi.

Azerbaycan’ın birinci kuruluş dönemi hakkında bilgi veren Prof. Dr. Kurban, “Bağımsızlığın birinci yılları Azerbaycan açısından güç bir dönem olmuştur. Bir taraftan toprakları Ermenistan tarafından işgal edilmiş, bir milyondan fazla Azerbaycan Türkü, yerinden yurdundan edilmiştir. Birebir vakitte bu süreç, Azerbaycan’ın dış siyasetinin formlandığı değerli bir süreçti. Türkiye sevdası ile bilinen Ebulfez Elçibey, İran ve Rusya’nın Azerbaycan’a karşı uyguladıkları siyasetten dolayı daha çok hisleri ile hareket ederken, Aliyev daha temkinli bir formda istikrar siyasetini sürdürmeyi tercih etmiştir” dedi.

“Tek Millet, İki Devlet”

Haydar Aliyev’in 1993 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kurban “Azerbaycan tekrar bağımsızlığına kavuştuktan sonra hem iç hem dış sorunlarla karşı karşıya kalmıştı. Bilindiği üzere, Azerbaycan’ın bağımsızlığını birinci tanıyan ülke Türkiye’dir ve Türkiye ile Azerbaycan ortasındaki alakalar de bağımsızlığın hemencecik sonrasında ‘Tek millet, iki devlet’ söylemi ile yönlendirildi. O periyotta Azerbaycan için memleketler ortası ve bölgesel yelpazede jeopolitik ve jeoekonomik durum açısından belirsizlik hakimdi. Azerbaycan bir taraftan yeni ordu kurarken, öteki taraftan başta alfabe olmak üzere pek çok bahiste ıslahat hareketlerine girişmişti. Bağımsızlığının 32’nci yılında Azerbaycan en değerli sorunlarından birisi olan toprak bütünlüğüne kavuşmuş, Güney Kafkasya bölgesinde hem ekonomik hem siyasi hem de askeri bir güç olarak ortaya çıkmıştır” dedi.

“Karabağ’da Azerbaycan bayrağı dalgalanıyor”

Karabağ konusuna da değinen Prof. Dr. Kurban, “Karabağ, milletlerarası teşkilatlar tarafından da zati her vakit Azerbaycan toprağı olarak kabul görmüştür. Ama ne yazık ki, Soğuk Savaş’ın son zamanlarında Karabağ topraklarında hak sav eden Ermeniler, Azerbaycan topraklarının yüzde 20’sini işgal etmişlerdi. İşgallere karşı Birleşmiş Milletler Teşkilatı Güvenlik Konseyi’nin almış olduğu kararlara Ermenistan uymamıştır, yaklaşık otuz yıl kadar işgali sürdürmüştür. Bu kararlarda milletlerarası kabul görmüş sonların ihlal edilemezliği, toprakların silah zoru ile elde edilmesinin kabul edilmezliği, bütün devletlerin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğüne hürmet gösterilmesi prensibi vurgulanmıştır. Sonuçta diplomasinin çözemediği sorunu Azerbaycan askeri güç kullanarak çözmek durumunda kalmıştır ve artık Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü sağlanmış, işgalden azat edilen tüm bölgelerde Azerbaycan bayrağı dalgalanmaktadır. Haydar Aliyev de bu günleri çok görmek istemişti, bugün oğlu Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Azerbaycan ordusu onun istekleri yerine getirmiştir” dedi.